جستار به وجود آمده است تا موضوع مورد نظر را به زبان آدمیزاد، برای عوام و خواص بیان کند، پس من هم سعی می‌کنم مطابق با این تعریف، جستار را تعریف کنم

همه ما وقتی در مورد موضوعی کنجکاوی‌مان گل می‌کند، با دوست یا آشنایی ارتباط میگیریم که بر آن موضوع مسلط است یا به عبارت دیگر در آن موضوع باسواد است تا بتواند توضیحاتی پیرامون آن موضوع خاص بدهد. جستار نویس همان آشنای ماست و جستار تمام تلاشی است که او برای انتقال مفاهیم می‌کند.

موضوع اصلی میتواند بسیار ساده و یا فوق پیچیده‌ باشد. توضیح دوستمان می‌تواند از تجربیات شخصی و یا از مقاله و کتابی باشد که بارها خوانده است، آشنایمان میتواند از مثال‌ها و نکات طنز و یا هرچیز دیگری استفاده کند تا فهم موضوع را برایمان راحتتر سازد. همه‌ی این توضیحات از زاویه دید دوستمان (جستارنویس) ارائه می‌شود.

در آخر قصد ندارم با یک جمله خشک و مستحکم تعریفم از جستار را بیان کنم، چرا که گمان میکنم با توجه به توضیحات پیشین، یک ذهنیتی برایتان تشکیل شده است که کافیست.

فقط چند نکته تکمیلی را متذکر میشوم تا شاید از سوء‌تفاهم‌ها جلوگیری کند:

• جستار از نظر فرم، چیزی میان همه فرم‌های قدیمی‌تر است و این بدین معنا نیست که جستار هیچ فرم خاصی ندارد
• جستار تماما از دیدگاه نویسنده است و میتواند نظر شخصی‌اش را با قضاوت‌ها و ارزش‌گذاری‌ها (گاها خلاف عرف) بیان کند
• زبان جستار غالبا ساده و روان است و برای همگان قابل فهم، جستارنویس میتواند از کلمات به‌روز و حتی کلمات روتینی که از دیگر زبان‌ها وارد شده است استفاده کند
• ارتباط مستقیمی بین زبان و سطح موضوع و تحلیل وجود ندارد، موضوع میتواند بسیار تخصصی و پیچیده باشد با زبان بسیار ساده
• جستار همان مقاله نیست و فاحش‌ترین تفاوتشان هم زبان و نحوه ارائه است به‌طوری که در متن مقاله نویسنده اصلا وجود ندارد و صرفا نتایج و یافته‌های اوست ولی خواننده، جستارنویس را کنار خود حی و حاضر حس میکند
• جستارنویس برخلاف نویسنده مقاله، گاردی نسبت صحت اطلاعات ارائه شده‌اش ندارد و گاها حتی به وحود نواقصش  اعتراف می‌کند

اشکان رحیمی